Oyun Tanımı
101 Okey, genellikle dört oyuncuyla oynanan, taşları gruplandırarak bitirmeye çalışılan stratejik bir masa oyunudur. İsteğe bağlı olarak herkesin bireysel oynadığı tekli (eşsiz) oyun veya ikişerli ekiplerle eşli oyun şeklinde oynanabilir. Eşli oyunda karşılıklı oturan iki oyuncu bir takım olur ve ortak stratejiyle hareket eder.
Oyunda toplam 106 adet taş kullanılır. Taşlar 1'den 13'e kadar numaralandırılmış ve dört farklı renge (genelde siyah, kırmızı, mavi, sarı) sahiptir. Her numaranın dört renkte ikişer kopyası vardır. Ayrıca üzerinde rakam bulunmayan 2 adet özel taş (sahte okey) vardır.
Oyun Hazırlığı ve Taşların Dağıtılması
Taş Seti ve Dizilimi
Taşlar iyice karıştırıldıktan sonra yaklaşık 7'şerli gruplar halinde 14 deste olacak şekilde üst üste dizilir.
Gösterge ve Okey Belirleme
Başlangıçta bir oyuncu zar atarak destelerden rastgele bir taş seçer; bu taş gösterge olarak belirlenir. Gösterge taşın bir sonraki sayı değeri (aynı renkte) Okey (joker) taşını gösterir. Örneğin gösterge kırmızı 5 ise o elin jokeri kırmızı 6 olur.
Taş Dağıtma
Gösterge belirlendikten sonra taşlar oyunculara dağıtılır. Başlayacak oyuncunun önüne 22 taş, diğer oyuncuların önüne 21'er taş konur. Dağıtma genellikle saat yönünün tersine yapılır.
Oyun Alanı
Ortada kalan taşlar çekme desteği olarak kapalı durur. Ayrıca her oyuncunun attığı taşları koyacağı bir orta alan (çöp destesi) oluşur. İlk elde, 22 taşla başlayan oyuncu oyuna taş çekmeden başlar ve elindeki fazla taşı ortaya atarak oyunu başlatır.
Perler (Seriler) ve Dizilim Kuralları
Per Nedir?
Okey'de "per", yere açık şekilde konulabilen geçerli taş dizilimlerine verilen addır. İki tür per vardır: seriler (sıralı per) ve setler (aynı sayı grupları). Bir per en az 3 taştan oluşmalıdır.
Seri (Sıralı Per)
Aynı rengin ardışık sayılarından oluşur. Örneğin mavi 7-8-9 veya sarı 11-12-13 geçerli bir seridir. Dikkat: Okey diziliminde 13'ten sonra 1 gelmez, yani sayı dizileri 1-2-…-13 şeklinde sarma yapmaz.
Set (Grup per)
Farklı renkte aynı sayılardan oluşur. Örneğin siyah 5 – kırmızı 5 – mavi 5 üçlüsü geçerli bir settir. Bu gruptaki her taş farklı renkte olmalıdır; bir sette aynı renkten iki taş bulunamaz.
Joker (Okey) Kullanımı
Okey olarak belirlenen taş, joker işlevi görerek her renkten ve sayıdan yerine kullanılabilir. Bir joker taşını herhangi bir per içinde eksik taşı tamamlamak için kullanabilirsiniz. Sahte okey taşları ise joker değil, gösterge taşının değerine sahip normal bir taş gibi işlem görür.
Oyun Akışı ve Sırası
Sıralı Oynama
Oyuna, 22 taşla başlayan oyuncunun bir taş atmasıyla start verilir. Sonrasında oyun, dağıtanın sağından başlayarak saat yönünün tersine (sağdan sola) ilerler. Her oyuncu sırası geldiğinde şu iki hamleden birini yapar: ya çekme destesinden kapalı bir taş çeker ya da bir önceki oyuncunun yere attığı açık taşı alır.
Taş Alma Kuralları
Oyuncu yerden (önceki oyuncunun attığı) taşı almayı tercih ederse, henüz elini açmamışsa o taşı almak için o elde mutlaka el açmak zorundadır. Yandan alınan (açıkta atılmış) bir taşı eline ekleyemez; mutlaka o taşla birlikte per yapıp yere açmalıdır.
Taş Çekme
Oyuncu yerden taş almazsa desteden kapalı bir taş çeker ve eline ekler. Taş çekme işleminden sonra elindeki taşları gözden geçirir; açmaya karar verirse açar, açamıyorsa normal devam eder.
El Açamazsa
Henüz yere per açmamış oyuncu, sırası geldiğinde eğer desteden de işine yarar bir taş gelmediyse elinden bir taşı seçip açık olarak ortaya atar ve sırasını tamamlar.
El Açma Kuralları (Masa Açmak)
Baraj Puan (101) Kuralı
Oyuncular ilk kez taş açabilmek (yere per dizmek) için ellerindeki perlerin toplam değerinin en az 101 olması kuralına uyar. Her taş kendi sayısı kadar puan değerindedir; örneğin 10'luk taş 10 puan, 1'lik taş 1 puan sayılır.
Yanlış Açma ve Ceza
101 barajını sağlamadan yere per koymak kural dışıdır. Eğer bir oyuncu yere perlerini açmış fakat toplamı 101'i bulmamışsa, bu bir yanlış açma sayılır. Bu durumda açtığı tüm taşları geri alır ve 101 ceza puanı alır.
Çift Açma (5 Çift Kuralı)
El açmanın bir diğer yolu da "çifte gitmek" olarak bilinir. Çift açmak için en az 5 çift taşınız olmalıdır. Elinde beş ayrı çift bulan oyuncu, toplamı 101 olmasa bile bu 5 çifti yere açarak oyuna girebilir.
Elden Bitme (Tek Seferde Açma)
Bir oyuncu elindeki tüm taşları tek hamlede kombinasyon yaparak bitirebilir. Eğer oyuncu henüz açmamışken, bir tur içinde tüm taşlarını per yapıp yere koyar ve son taşını atarak oyunu bitirirse buna elden bitmek denir.
Taş İşleme (Açılmış Taşlara Ekleme)
İşleme Nedir?
"İşlemek", yere açılmış mevcut perlere elindeki uygun taşları eklemek demektir. Bir oyuncu elini açtıktan sonra, sırayla gelen turlarda masadaki herhangi bir açılmış pere taş ilave edebilir.
İşleme Şartları
Taş işleyebilmek için önce oyuncunun kendi elini açmış olması gerekir. Hiç el açmamış bir oyuncu, diğerlerinin perlerine taş ekleyemez.
İşlemenin Sınırları
Açık bir seriye aynı tur içinde peş peşe birden fazla taş da eklenebilir. Ancak çift açan oyuncular için bir sınır vardır: Çift ile oyuna giren birisi, bir seriye aynı anda en fazla iki taş işleyebilir.
Çift Açanların Durumu
Çiftle açan bir oyuncu yeni seri per açamaz (yere sıralı dizi açması yasaktır). Ancak diğer oyuncuların veya takım arkadaşının açtığı serilere serbestçe taş ekleyebilir.
Bitme ve Kazanma Koşulları
Oyunu Bitirme (Bitiş)
Bir oyuncu elindeki tüm taşları per yapıp son taşını da yere attığında oyun sona erer. Son taşı atmak "bitmek" demektir ve o eldeki galibi belirler.
Son Taşı Atma
Elindeki son taşı atan oyuncu o turun kazananı olur. Bitiren oyuncu hariç diğerleri o turda kaybetmiş sayılır ve ceza puanları alır.
Bitme Şekilleri ve Etkileri
- Normal bitiş: Bir oyuncu herhangi bir taş atarak biter.
- Okey ile bitiş: Bir oyuncu elindeki joker (okey) taşını son taş olarak atarak biter. Bu durumda rakiplere yazılacak cezalar katlanır.
- Elden bitiş: Bir oyuncu hiç açma yapmadan, tek seferde tüm taşlarını açıp son taşını atarak biter.
- Elden okey ile bitiş: Oyuncu hem elden bitmiş hem de son taşı olarak okey atmış. Bu durumda cezalar 4 katına kadar çıkabilir.
- Çift bitiş: Bir oyuncu 5 çift açarak girip oyun içinde tüm taşlarını bitirmiş.
Puanlama ve Ceza Hesaplamaları
Genel Skorlama
101 Okey'de amaç, ceza puanını en düşük tutarak oyunu tamamlamaktır. Her el sonunda biten (kazanan) oyuncuya eksi puan (ödül) verilir, diğer oyunculara ise artı puan (ceza) yazılır.
Kazananın Puanı
Bir eli bitiren oyuncu, bitiş şekline göre hanesine eksi puan alır:
- Normal bir bitiş: -101 puan
- Elden bitme veya okeyle bitme: -202 puan
- Elden ve okeyle bitme: -404 puan
Diğer Oyuncuların Cezası
Eli kazanamayan (bitiremeyen) her oyuncu, o eldeki durumuna göre ceza puanı alır:
- El açmış oyuncu: Elinde kalan taşların sayı değerleri ceza puanıdır
- Hiç el açmamış oyuncu: 202 ceza puanı
- Çift açarak girmiş ve bitiremeyen oyuncu: Ceza 2 katı hesaplanır
Önemli Ceza Kuralları ve İstisnalar
İşlek Taş Atma Cezası
Eğer bir oyuncu el açtıktan sonra yerdeki perlere eklenebilecek bir taşını orta yere atarsa 101 puan ceza alır.
Okey Atma Cezası
Hiç kimse el açmamışken (masada per yokken) bir oyuncunun joker (okey) taşını atması kuralen hatadır. Bu nedenle kimse açmadan okey atan oyuncu 101 ceza puanı alır.
Yanlış Taş Alma/Atma
Sırası olmayan bir oyuncu yanlışlıkla taşa uzanır veya taş alırsa kural ihlali yapmıştır. Bu durumda taşlar eski haline getirilir ve hata yapan oyuncuya genelde +101 ceza puanı verilir.
Dört Çift Açma İptali
Eğer dört oyuncunun dördü de aynı elde çift açarak oyuna girmişse, oyun kilitlendiği için o el iptal edilir. Hiçbir oyuncuya ceza yazılmaz, eldeki taşlar toplanır ve yeni ele geçilir.